مهندسی بازرسی جوش Welding Inspection Engineer
اغلب سازه‌ها در صنعت، از قطعات مختلفی که توسط فرآیندهایی مثل ریخته گری، آهنگری، نورد، ماشین کاری، جوشکاری و …. تولید شده‌اند، تشکیل می‌شوند که با کمک فرآیندهای گوناگونی به یکدیگر متصل می‌شوند. هریک از این اتصالات با توجه به وظایفی که بر عهده دارند در یکی از دسته‌های اتصالات موقت، نیمه موقت و دائمی قرار می‌گیرند. عمده اتصالات دائمی توسط فرایندهایی مانند جوشکاری، لحیم‌کاری انجام می‌پذیرد. فرآیندهای جوشکاری به عنوان فرآیندهایی جهت ایجاد پیوستگی مولکولی بین دو یا چند قطعه‌ی فلزی که حداقل یکی از آنها در اثر حرارت، ذوب موضعی‌شده باشد و یا به حالت خمیری درآمده باشد، برای هردو منظور ساخت قطعات اولیه و نیز اتصال آنها، دارای کاربرد وسیعی در جوامع صنعتی است. صرفه‌ی اقتصادی این اتصالات در مقایسه با دیگر اتصالات به لحاظ طول عمر بیشتر و نیز اطمینان خاطری که به دلیل استفاده از مواد مشابه با ماده اصلی ایجاد می‌کند، برخی از دلایل محبوبیت و ارجحیت این فرآیند است.
کنترل کیفی و آزمایش‌های مربوطه در مقاطع زمانی مناسب طی فرآیندهای ساخت، اتصال و بهره برداری، جهت اطمینـان از انطبـاق محصـول تولیدی با الزامات قراردادی، کارکرد صحیح و طول عمر منـاسب، لازم الاجرا می‌باشد. در اصطلاح چنین کنترل‌هایی را بازرسی و فرد اجراکننده‌ی فرآیندهای کنترل کیفی را بازرس می‌نامند. چگونگی، موقعیت و تناوب چنین کنترل‌هایی بستگی به شروط قرارداد و یا استانداردهای مورد استفاده، نوع فرآیندهای جوشکاری انتخاب‌شده، نحوه ساخت و شرایط بهره‌برداری از آنها را دارد. مطابق با تعریف موجود در استاندارد ISO 9001، جوشکاری از فرآیندهایی است که نتایج مربوط به آن را نمی‌توان فقط با کنترل‌ها و آزمایش‌های بعد از جوشکاری تأیید کرد. لذا بازرسی مداوم و پیوسته، جهت اطمینان از اینکه تمام الزامات تعیین شده تحقق پیدا کرده، لازم است. به طورکلی بازرسی‌ها، کنترل‌ها و آزمایش‌های مرتبط با تولید سازه‌های جوشکاری‌شده را می‌توان به سه گروه، بازرسی قبل از جوشکاری، بازرسی حین جوشکاری و بازرسی بعد از جوشکاری طبقه‌بندی کرد.
امروزه آزمایش‌هایی برای تأیید دستورالعمل‌های جوشکاری به عنوان عاملی برای تأیید صحت انجام جوشکاری به عنوان گام اول بازرسی به کار گرفته می‌شود. در این مرحله، بازرس ضمن کنترل شرایط جوشکاری، مناسب‌بودن فرآیند، مواد انتخابی، انطباق نتایج آزمایش‌های مربوطه، دستورالعمل جوشکاری را نیز بررسی می‌کند. همچنین شرایط جوشکاری، مواد مصرفی و اصول مندرج در دستوالعمل تأییدشده، بررسی و پیگیری نتایج آزمایش‌ها از دیگر موارد بازرسی است که باید توسط بازرس کنترل شود.
بازرسی قبل از جوشکاری به منظور آماده‌کردن مقدمات کار جوشکاری است، به طوری که موجبات بروز عیوب جوش را از بین‌برده و یا به حدود قابل قبولی تقلیل می‌دهد. اعمال یک برنامه‌ی بازرسی چشمی مسئولانه می‌تواند از پیدایش درصد زیادی از عیوب معمول در جوشکاری جلوگیری کند که شامل مواردی مانند اطمینان از کیفیت مورد نظر کار و شرایط بهره‌برداری از قطعات و مجموعه‌ی کار، مطالعه دقیق نقشه‌ها و مشخصات فنی، انتخاب استانداردهای اجرایی، انتخاب و بازرسی مواد مصرفی می‌گردد. همچنین موارد دیگری برای بازرس قبل از جوشکاری شامل طرح و تنظیم نحوه اجرای جوشکاری، بررسی تجهیزات و بررسی مدارک و آزمون جوشکاران می‌باشد.
بازرسی حین جوشکاری نیز به منظور اجرای صحیح عملیات جوشکاری انجام می‌شود که شامل مواردی مانند بازرسی قطعات متصل‌شونده و درز‌های آماده جوشکاری، بازرسی محل‌های جوش و سطوح مجاور به منظور اطمینان از تمیزی و عدم آلودگی، بازرسی سطوح برشکاری شده با شعله یا شیارهای آماده شده به روش قوسی یا هوابرش از نظر ناهمواری لبه، پوسته، ترک، بازرسی ترتیب و توالی جوشکاری، استفاده از قیدها و گیره‌ها و سایر تمهیدات به منظور کنترل پیچیدگی ناشی از جوشکاری، بازرسی مواد مصرفی جوشکاری از نظر دارا بودن شرایط مطلوب، بررسی وضعیت جوشکاران و اپراتورهای جوشکاری از نظر داشتن مهارت و قبولی در آزمون مربوطه، بازرسی پیش‌گرم بودن و از این قبیل موارد می‌باشد. بازرسی بعد از جوشکاری نیز به منظور حصول اطمینان از اجرای صحیح نمونه‌ی ساخته یا نصب‌شده و کنترل کیفیت جوش انجام می‌پذیرد. چند نمونه از فعالیت‌های بازرسی بعد از جوشکاری شامل بازرسی چشمی از نظر وجود عیوب، بازرسی تغییر شکل‌های ناشی از جوشکاری، انقباض موضعی، خیز، خم شدگی، تابیدگی، چرخش، کمانش، موجدارشدن، بازرسی ابعادی جوش، بازرسی تنش زدایی و سختی سنجی و انجام بازرسی‌های غیرمخرب به منظور یافتن عیوب سطحی، زیرسطحی و یا عمقی می‌باشد.
ارزیابی کیفیت جوش بایستی در هر سه مرحله بازرسی قبل، حین و بعد از جوشکاری انجام پذیرد. کیفیت جوش انجام‌شده و قطعه جوش، بایستی با استانداردها، مطابقت داده‌شود. برای ارزیابی کیفیت جوش، لازم است استاندارد پذیرش یا معیار پذیرش جوش مشخص باشد، همچنین نوع آزمایش غیرمخرب و میزان آزمایش ( صد در صد یا به صورت تصادفی و غیره) تعیین شود. بازرس بایستی نتایج آزمایش‌ها و بازرسی‌های انجام شده را تجزیه و تحلیل نماید. پذیرش جوش باید قطعی و غیر مبهم باشد و برای آن باید گواهینامه صادر شود یا فرم مربوطه تنظیم و امضا گردد. گزارش نتایج آزمایش‌ها و بازرسی‌های انجام شده بایستی جداگانه تهیه و تنظیم شود.
با توجه به مسئولیت حرفه‌ای بازرس جوش، ایجاب می‌کند که قبل از بررسی مهارت‌ها و توانائی‌های تخصصی، مسائل اخلاقی و تعهد به نحوه‌ی اجرای کار مورد بررسی قرار گیرد. یک بازرس جوش، با توجه به اینکه در کارگاه‌های مختلف کار می‌کند، باید رعایت مداوم تمامی شرایطی را که هر کارگاه از نظر ایمنی، پرسنلی و اداری تهیه کرده است، از وظایف خود بداند. همچنین رعایت اصول اخلاقی و برخورد مناسب در محیط کاری با جوشکارها، پرسنل پیمانکار و یا طرفین قرارداد، از دیگر وظایف یک بازرس جوش می‌باشد. هر پروژه قوانین، آئین‌نامه‌ها و حد پذیرش‌های خاص خودش را دارد که بازرس موظف است تمامی آنها را رعایت نماید. به عنوان مثال، یک بازرس باید توانائی تفسیر نقشه‌های جوشکاری را داشته‌باشد که در صورت عدم توانایی، قطعاً نمی‌تواند نیاز کارفرما را برآورده نماید. کنترل ترکیب شیمیایی و خواص مکانیکی مواد اولیه هم، از دیگر وظایف بازرس جوش است. بررسی نحوه‌ی صحیح انبارکردن مواد مصرفی، از دیگر مواردی است که بازرس باید قبل از اینکه از مواد مصرفی در صنعت جوشکاری استفاده شود، اطمینان حاصل کند. به عنوان مثال، محل انبار الکترودها باید عاری از رطوبت باشد و بسته‌بندی مواد مصرفی باید به صورت کاملاً عایق انجام شود.
شرکت بازرسی فنی و پایش خوردگی ایرسا، مفتخر است که خدمات بازرسی حوزه مهندسی جوش را با استفاده از تجهیزات مدرن و مطابق با استانداردهای بین‌المللی ارائه دهد. همچنین این شرکت توانایی ارائه‌ی پروسیجرهای جوشکاری، پیشنهادات فنی برای بازرسی آنها را داراست.