بازرسی چشمی متداول ترین روش بازرسی غیر مخرب است که برای ارزیابی کیفیت قطعه جوش مورد استفاده قرار می گیرد. انجام آن ساده و هزینه ی آن نسبتا پایین است. نیاز ه تجهیزات خاصی ندارد و اطلاعات مهمی در مورد تطابق با مشخصات مود نظر به دست می دهد. بینایی خوب بازرس از ملزومات مهم این روش است.
VT اولین مرحله ی بازرسی در هر یک از روش های غیر مخرب می باشد. این روش علاوه بر تشخیص عیوب، می تواند علائم مربوط به مشکلات احتمالی تولید در مراحل مختلف ساخت را تشخیص دهد و همچنین می تواند در برنامه های کنترل کیفیت مورد استفاده قرار گیرد. تشخیص صحیح و اصلاح عیوب یا اشکالات فرآیند می تواند موجب صرفه جویی عمده در هزینه ها شود.
با بازرسی چشمی دقیق قبل، در حین و بعد از جوشکاری می توان ۸۰ تا ۹۰ درصد ناپیوستگی ها را قبل از نیاز به روش های NDT پر هزینه تر تشخیص داد.
تجهیزات وسایل کمکی چشمی و انواع گیج ها گاهی برای تسهیل تشخیص عیوب و اندازه گیری ابعاد جوش یا عیوب موجود در جوش مورد استفاده قرار می گیرند. جهت انجام صحیح این نوع بازرسی، روشنایی محیط باید به اندازه ی کافی باشد که در این راستا ممکن است از وسایل جانبی جهت ایجاد نور کافی استفاده شود. اگر محل مورد بازرسی به طور مستقیم قابل مشاهده نباشد، بازرس می تواند از آینه، بوسکوپ، چراغ قوه یا دیگر وسایل کمکی استفاده کند. در این مواقع باید توجه شود که ذره بین باعث اشتباه در تخمین زدن اندازه ی عیوب نشود.
بازرسی قطعات جوش معمولا شامل ارزیابی کمی و کیفی اتصال می شود. ابزار های استاندارد متعددی جهت اندازه گیری هندسه ی اتصال و مونتاژ، ابعاد جوش و پیش آمدگی، انحراف و عمق Undercut مورد استفاده قرار می گیرند. گیج های مخصوصی جهت اطمینان از حصول شرایط مورد نظر مورد نیاز است.
شناساگر هایی مانند پیرومترهای تماسی و مداد های مومی باید مورد استفاده قرار گیرند. جهت استفاده ی مناسب از ابزار های کمکی چشمی و گیج ها باید بازرس تحت آموزش درست قرار گیرد.
انواع گیج های جوشکاری:
- گیج Fillet
- گیج های چند منظوره
- گیج AWS
- گیج Cambridge
- گیج Hi-Lo
بازرسی چشمی در هر ۳ حالت قبل از جوشکاری، در حین جوشکاری و پس از آن باید انجام شود. در ادامه ی این بحث به توصیف شرایط بازرسی در این ۳ حالت می پردازیم.
-
بازرسی قبل از جوشکاری
بازرسی فلز پایه قبل از انجام جوش می تواند شرایط منجر به ایجاد نقص ها را مشخص کند. پوسته ها، درز ها، لایه ها یا دیگر شرایط نامناسب سطحی را می توان با بازرسی چشمی تشخیص داد. امکان مشاهده ی تورق صفحه ها روی لبه های برش نیز وجود دارد. ابعاد مورد نظر باید توسط اندازه گیری های مختلف مورد تایید قرار بگیرند. همچنین باید نوع و رده ی فلز پایه مشخص گردد و اصلاحات مورد نیاز قبل از ادامه ی کار صورت پذیرد.
بعد از نصب قطعات در محل لازم برای جوشکاری، بازرس باید محل اتصال جوش را از نظر درز اتصال، آماده سازی لبه ها و دیگر مواردی که ممکن است کیفیت جوش را تحت تاثیر قرار دهند؛ بررسی کند.
بازرس باید شرایط زیر را برای تطابق با مشخصات مورد نظر بررسی کند:
- آماده سازی، ابعاد و تمیزی اتصال
- صحت ابعاد تسمه های پشتیبان، حلقه ها و یا ورودی های مصرفی
- جهت گیری و مونتاژ قطعاتی که باید جوش داده شوند.
- فرآیند و موارد مصرفی جوشکاری
- روش جوشکاری و تنظیمات دستگاه ها
- دمای پیشگرم مشخص شده
- کیفیت مورد نظر جوش
اقداماتی که لازم است توسط بازرس جوش قبل از جوشکاری انجام شوند عبارتند از:
- کنترل نقشه‌ها و مشخصات فنی
- کنترل دستور‌العمل‌های جوشکاری
- ارزیابی جوشکاران
- تعیین نقاط کنترل
- تنظیم برنامه ثبت نتایج
- کنترل پخی، هندسه، هم‌راستایی و جفت و جوری درز‌ها.
- کنترل پیش گرم کردن
- کنترل عملیات برشکاری و عیوب ناشی از برشکاری
- شرایط عمومی کارگاه جوشکاری
-
بازرسی در حین جوشکاری
در حین جوشکاری، بازرسی چشمی روش اولیه جهت کنترل کیفیت است.
برخی از مراحل تولید که می تواند با این روش کنترل گردد عبارنتد از:
- عملیات روی خالجوش ها
- کیفیت پاس ریشه و پاس های بعدی جوش
- دمای پیش گرم و دماای بین پاسی کافی
- ترتیب جوشکاری
- تمیز کردن بین پاسی
- آماده سازی ریشه قبل از جوشکاری طرف دوم
- هماهنگی با دستورالعمل به کار گرفته شده
-
بازرسی بعد از جوشکاری
مواردی که بعد از جوشکاری توسط بازرسی چشمی باید بررسی شوند عبارتند از:
- ظاهر نهایی جوش
- ابعاد نهایی جوش
- مقدار جوش
- دقت ابعادی
- مقدار پیچیدگی
- عملیات حرارتی بعد از جوش
بسیاری از ناپیوستگی های زیر، روی سطح جوش توسط بازرسی چشمی، قابل تشخیص هستند:
- ترک ها
- Undercut
- هم پوشانی
- ناخالصی های سرباره ای و تخلخل های قابل رویت
- پروفیل جوش غیرقابل قبول
- زبری وجوه جوش
برای تشخیص دقیق چنین ناپیوستگی هایی، سطح جوش باید به دقت از اکسید سرباره تمیز شود. عملیات تمیز کاری باید به نحوی انجام شود که ناپیوستگی ها از دید پنهان نشوند. Shot Blasting می تواند سطح فلز جوش نسبتا نرم را پین کرده و عیوب موجود را پنهان کند.
در صورت کنترل کیفی جوش تنها به وسیله ی بازرسی چشمی، باید دقت زیادی وجود داشته باشد. ظاهر سطحی قابل قبول، دلیلی بر سالم بودن قطعه و معیار قابل اطمینانی برای سالم بودن جوش در زیر سطح نمی باشد. با این وجود، روش های مناسب بازرسی چشمی قبل و حین تولید می تواند ضریب اطمینان را نسبت به فرآیند هایی که فقط بازرسی نهایی می شوند، افزایش دهد.